Bệnh viêm da nổi cục trên trâu, bò lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam từ tháng 10/2020 và đến nay, bệnh đã gây những thiệt hại không nhỏ cho ngành chăn nuôi gia súc của nước ta. Theo Cục Thú y, dịch bệnh này có nguy co rất cao tiếp tục lây lan nhanh, ở phạm vi rộng trong thời gian tới. Theo số liệu của Cục Thú y (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đến nay đã xày ra 184 ổ dịch tại 163 xã thuộc 65 huyện của 18 tỉnh, thành phố với tống số gia súc mắc bệnh 2.240 con, 267 con chết và tiêu hủy. Tính riêng trong 2 tháng đầu năm 2021, đã xảy ra 81 ổ dịch thuộc 38 huyện của 15 tỉnh. Tống số trâu, bò mắc bệnh là 805 con, trong đó đã tiêu hủy 63 con.

Tại tỉnh Sơn La tính đến thời điểm ngày 31/3/2021 bệnh Viêm da nổi cục đã xuất hiện tại 20 bản/11 xã thuộc 06 huyện gồm: Vân Hồ (25 hộ); Mộc Châu (15 hộ); Phù Yên (32 hộ); Thuận Châu (01 hộ); Bắc Yên (01 hộ); sốp Cộp (03 hộ). Tổng số gia súc mắc bệnh 105 con, tiêu hủy do dịch bệnh là 101 con với tổng trọng lượng 18.561 kg.

Trên địa huyện Thuận Châu tính đến ngày 01/4/2021 xuất hiện thêm 03 con gia súc nghi mắc bệnh Viêm da nổi cục trên trậu, bò, đã tổ chức lấy mẫu đi xét nghiệm theo quy định (gồm 01 con tại hộ bà Lường Thị Hịa bản Thủm Cảy xã Tông Cọ; 02 con tại xã Phông Lái: 01 con hộ Ông Cà Văn Tiện bản Lom Púa, 01 con tại bản Khau Lay).

1. Đặc điểm của vi rút gây bệnh Viêm da nổi cục

Vi rút gây bệnh Viêm da nổi cục thuộc họ Poxviridae, chi Capripoxvirus, cùng chi với vi rút gây bệnh Đậu trên dê, cừu.

Vi rút có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 65⁰C trong 30 phút, 55⁰C trong 2 giờ,. Vi rút có thể được hồi phục từ những nốt sần trên da được giữ ở nhiệt độ -80°C trong 10 năm và dịch nuôi cấy mô nhiễm vi rút được bảo quản ở nhiệt độ 4⁽⁾c trong 6 tháng.

Vi rút nhạy cảm với môi trường pH kiềm hoặc axít; có thế tồn tại ở môi trường pH - 6,6 - 8,6 trong 5 ngày ở nhiệt độ 37⁰C.

Hóa chất sử dụng để diệt vi rút Viêm da nổi cục bao gồm ether (20%), chloroform, formalin (1%), phenol (2% trong 15 phút), sodium hypochlorite (2 - 3%), hợp chất iodine (pha loãng 1:33), Virkon (2%), hợp chất amoni bậc bốn (0,5%) và một số chất tẩy rửa như sodium dodecyl sulphate.

Vi rút Viêm da nổi cục rất ổn định, tồn tại trong thời gian dài ngoài môi trường, đặc biệt là ở dạng vảy khô; tồn tại trong các nốt da hoại tử trên 33 ngày, trong các lớp vảy khô lên đến 35 ngày và ít nhất 18 ngày trong da phơi khô. Vi rút nhạy cảm với ánh sáng mặt trời và chất tẩy rửa có chứa dung môi lipid, nhưng trong điều kiện môi trường tối và ấm ướt (Ví dụ như chuồng trại bị ô nhiễm, vi rút có thế tồn tại trong nhiều tháng).

2. Đặc điểm dịch tễ của bệnh Viêm da nổi cục

Động vật mẫn cảm với vi rút Viêm da nổi cục là trâu, bò. Tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh khoảng 10-20%, tỷ lệ chết khoảng 1-5%. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4-14 ngày.

Côn trùng chân đốt được xem là véc tơ truyền bệnh mặc dù đến nay chưa xác định được véc tơ truyền bệnh cụ thế, muỗi, ruồi cắn và ve đực có thê đóng vai trò quan trọng trong việc làm lây truyền vi rút. Vai trò của các véc tơ truyền bệnh là khác nhau giữa các khu vực địa lý khác nhau, phụ thuộc vào nguồn và đặc điếm của mỗi loại véc tơ.

Các nốt sần và vẩy da chứa một lượng vi rút Viêm da nổi cục tương đối cao. Vi rút có thế được phân lập từ những bệnh phẩm này trong 35 ngày và có thê lâu hơn. Vi rút có thế được phân lập từ máu, nước bọt, dịch tiết ở mắt và mũi và tinh dịch. Vi rút được tìm thấy trong máu trong khoảng từ 7 - 21 ngày sau khi nhiễm bệnh, với mức độ thấp hơn so với trong các nốt sần ở da tại cùng thời diêm lấy mẫu. Sự bài thải của vi rút trong tinh dịch có thế kéo dài tới 42 ngày. Cũng có bằng chứng về sự lây truyền vi rút qua nhau thai. Trong một số trường hợp, động vật mang mầm bệnh không biếu hiện triệu chứng lâm sàng, nhưng mang vi rút trong máu và có thế truyền bệnh cho động vật khỏe thông qua côn trùng hút máu.

3. Triệu chứng, bệnh tích của bệnh Viêm da nồi cục

Trâu, bò mắc bệnh thường có những dấu hiệu sau đây: sốt cao, có thê trên 41°C, bỏ ăn, suy nhược và gầy yếu; giảm năng suất sữa rõ rệt ở gia súc đang cho con bú; viêm mũi, viêm kết mạc và tiết nhiều nước bọt; sưng hạch bạch huyết bề mặt; hình thành các nốt sần có đường kính từ 2-5 cm, đặc biệt là ở da đầu, cố, chân, bầu vú, cơ quan sinh dục và đáy chậu trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu phản ứng sốt. Các nốt sần này có hình tròn, chắc và nhô cao trên da, mô dưới da và đôi khi cả các cơ bên dưới. Các nốt sần lớn có thế bị hoại tử và cuối cùng là xơ hóa và tồn tại trong vài tháng; đế lại các vết sẹo có thế tồn tại vĩnh viễn. Các mụn nước, vết hoại tử và vết loét có thế xuất hiện ở màng nhầy của miệng và đường tiêu hóa cũng như trong khí quản và phổi. Chân và các bộ phận vùng bụng khác của cơ thê, như bao da, ức, bìu và âm hộ, có thể bị tiết dịch, khiến con vật không muốn di chuyến. Bò đực có thế bị vô sinh vĩnh viễn hoặc tạm thời. Bò mang thai có thể sảy thai và động dục trong vài tháng.

4. Chấn đoán bệnh Viêm da nổi cục

Chấn đoán sơ bộ tại thực địa dựa trên những biếu hiện như sốt và các nốt sần đặc trưng trên da trâu, bò mắc bệnh.

Khi có trâu, bò có biểu hiện nghi mắc bệnh Viêm da nổi cục cần báo cáo ngay cho Chính quyền địa phương và nhân viên thú y cơ sở để kiểm tra, lấy mẫu và xác minh nguyên nhân gây bệnh bằng xét nghiệm tại các phòng thí nghiệm do Cục Thú y chỉ định.

5. Các biện pháp phòng, chống bệnh Viêm da nổi cục

Chủ động giám sát trâu, bò, kịp thời phát hiện các trường hợp trâu, bò có biểu hiện bị bệnh, nghi bị bệnh, báo cáo chính quyền, cơ quan thú y và triến khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh; thường xuyên tổng vệ sinh, phun thuốc sát trùng hoặc sử dụng vôi bột để sát trùng khu vực nuôi.

Chỉ nhập, tiếp nhận trâu, bò rõ nguồn gốc, đã qua kiểm dịch theo quy định.

Thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định, bao gồm tiêm các loại vắc xin phòng bệnh cho đàn gia súc.

Thực hiện các biện pháp phòng, chống bệnh Viêm da nổi cục theo hướng dẫn của cơ quan Thú y.

Trường hợp phát hiện trâu, bò nghi mắc bệnh Viêm da nối cục, phối hợp với cơ quan Thú y chủ động lấy mẫu gửi đến các phòng xét nghiệm của Cục Thú y để xét nghiệm.

Danh sách thường trực BCĐ phòng, chống dịch bệnh gia xúc xã

Đồng chí: Lò Minh Huệ - Chủ tịch UBND xã; Trưởng Ban chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh gia xúc xã (SĐT: 0843.376.899).

Đồng chí: Lò Văn Hảo - Phó Chủ tịch UBND xã; Phó Trưởng Ban chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh gia xúc xã (SĐT: 0945.910.343).

Đồng chí: Lò Văn Nhượng - Nhân viên thú y xã (SĐT: 0977.085.848).

Lường Kiên - Văn phòng HĐND và UBND xã Tông Cọ